ABD'de doğum yoluyla vatandaşlık hakkı kalkıyor mu?

EKOTÜRK ABD Temsilcisi Anıl Sural'ın araştırma haberine göre; Amerika Birleşik Devletleri yasasına göre ülkede doğan herkes, otomatik olarak Amerikan vatandaşı oluyor 1868'de yürürlüğe giren 14. Anayasa Değişikliği, doğum yoluyla vatandaşlık hakkını güvence altına alarak, ülkenin göçmenlik ve vatandaşlık politikalarının temel taşlarından biri haline geldi. Anayasa'nın 13. maddesi 1865'te köleliği sona erdirmişken, 14. madde eski kölelerin vatandaşlık durumunu netleştirmek için eklenmişti. 14. madde yürürlüğe girmeden önce, ABD'deki davalarda Afrika kökenli bireylerin vatandaş olamayacağına dair kararlar veriliyordu. Ancak bu madde, o mahkeme kararlarını geçersiz kılarak, ABD topraklarında doğan herkesin vatandaşlık hakkını güvence altına aldı. Anayasa'nın ilgili maddesi, "ABD'de doğan ya da ABD vatandaşlığına geçen ve ABD'nin yargı yetkisine tabi olan herkes, ABD'nin ve ikamet ettikleri eyaletin vatandaşıdır" diyerek, ülke sınırları içinde doğan herkese vatandaşlık hakkı tanıyor. Trump uygulamayı kararname ile bitirebilir mi? ABD Başkanı Donald Trump, ilk döneminde doğum yoluyla vatandaşlığı kaldırma girişiminde bulundu ama bu, Anayasa’yı değiştirmedikçe mümkün olmadı. Trump, başkan olarak tek başına bir kararnameyle doğumla vatandaşlığı kaldırmaya çalışmış olsa da, Anayasa’yı değiştirmedikçe bu mümkün değil. 27 Haziran 2025'te Yüksek Mahkeme tarihi bir karar aldı. Trump yönetiminin başlattığı doğumla vatandaşlık hakkını kısıtlama girişimi, daha önce yerel mahkemeler tarafından durdurulmuştu. Fakat şimdi, Yüksek Mahkeme bu durdurma kararlarının kapsamını daralttı: Artık yerel hakimler yalnızca kendi eyalet sınırları içinde karar alabilecek, ülke genelinde yürütmeyi durdurma yetkileri olmayacak. Karar, 6’ya karşı 3 oyla alındı. Bu da, en azından Cumhuriyetçilerin güçlü olduğu eyaletlerde, göçmenlerin ve geçici vizelilerin çocuklarının doğuştan vatandaşlık hakkını kaybedebileceği anlamına geliyor. Yani Amerikan pasaportu, artık sadece doğmakla olmayacak gibi. Önümüzdeki 30 gün içinde doğacak bebekler için durumda bir değişiklik yok; ancak sonrasında ne olacağı, hangi eyalette doğduklarına bağlı olarak değişecek. Vatandaş olmayan binlerce aile için büyük bir belirsizlik dönemi başlamış durumda. Bu karar yalnızca doğum yoluyla vatandaşlığı değil, Trump’ın göçmenlik, sağlık ve eğitim gibi diğer politikalarının da artık daha kolay bir şekilde uygulanabileceğinin işareti. Zira federal düzeyde alınan bu tür kararlar, yerel mahkemelerin engeline takılmadan ilerleyebilecek. Önemli bie detayı da iletelim. Yeşil Kart sahipleri ile Amerikan vatandaşı olanların çocukları bu kapsamın dışında tutulmuş durumda. Daha çok geçici vizelerle, öğrenci ya da işçi statüsüyle ülkede bulunan ailelerin çocuklarını ilgilendiriyor. ABD’de her yıl doğan bebeklerin yaklaşık 400.000 kadarı, vatandaş olmayan ebeveynlere (turistik vize, öğrenci vizesi, çalışma izni, Yeşil Kart başvurusu yapmış kişiler, belgesiz göçmenler vb.) ait. ABD’de yıllık doğum sayısı yaklaşık 3.6 milyon civarındadır. Bu da demek oluyor ki, ABD’de doğan her 10 bebekten 1’i vatandaş olmayan ebeveynlerin çocuğu. Yani, "doğumla vatandaşlık" hakkı etrafında dönen tartışmalar, yalnızca istisnai birkaç vakayı değil, yüz binlerce aileyi ve çocuğu doğrudan ilgilendiriyor.