AYSUN KARAYTUĞ’DAN MAG BUSINESS’A ÖZEL AÇIKLAMALAR KAMALANOMİCS, AMERİKALILARI İKNA EDEMEDİ Gigant Swiss Consulting AG’de EMEA Ülkeleri Direktörü ve Ekonomi Uzmanı Aysun Karaytuğ, ABD başkanlık seçimlerinde kaybeden Demokrat adayın ekonomik ve sosyal programını MAG Business’ta değerlendirdi. Federal Rezerv’in duyurduğu faiz indiriminin ardından, dikkatler ABD’de bir sonraki büyük olaya, başkanlık seçimlerine geri dönmüştü. 5 Kasım’da seçmenler sadece gelecekteki başkanlarını seçmek için değil, aynı zamanda ülkenin gelecekteki politikalarını ve reformlarını şekillendirmek için de sandık başına gitti. Başlangıçta Başkan Joe Biden ile eski Başkan Donald Trump arasındaki 2020 seçimlerinin rövanşı olarak planlanan yarış, Biden’ın temmuz sonunda çekilmesi ve başkan yardımcısı Kamala Harris’in Demokrat aday olarak yarışmasıyla farklı bir hâl aldı. Seçime doğru, Harris’in yaygın olarak “Kamalanomics” olarak bilinen ekonomik programı görünürlük kazanmıştı. Bu makale, ana sütunlarını inceliyor. 1. Vergi Politikası Kamala Harris’in vergi politikası, düşük ve orta gelirli haneleri desteklemeyi amaçlıyordu. Planı, gelir eşitsizliğini azaltma ve vergi yükünü daha adil bir şekilde dağıtma yönündeki daha geniş bir çabanın parçasıydı. Orta gelirli ailelere ve hanelere yönelik destek programı, büyük şirketler ve zengin bireyler üzerindeki vergilerin artırılmasıyla finanse edilecekti. Joe Biden’ın yönetimiyle uyumlu olarak Harris, yılda 400.000 dolardan az kazananlar için vergi artırmama sözü verdi. Ayrıca, hizmet sektörü çalışanlarının vergi yükünü azaltmak için, bahşişler üzerindeki federal vergileri kaldırmayı önermişti. Demokrat aday, Biden yönetimi tarafından 2021’de tanıtılan ancak, ertesi yıl sona eren çocuklu haneler için vergi kredisini yeniden yürürlüğe koymayı ve genişletmeyi vadetti. Harris, krediyi kalıcı hale getirmek, çocuk başına 3.600 dolara kadar teklif etmek ve bir yaşın altındaki çocukları olan aileler için 6.000 dolarlık bir kredi sunmak istedi. Harris’in planı orta gelirli ailelerin vergi yükünü azaltırken, bu yükün daha büyük bir kısmını daha zenginlere ve büyük işletmelere aktarıyordu. Programı, Trump döneminde 2017’de kabul edilen vergi kesintilerini kısmen tersine çevirmeyi, kurumlar vergisi oranını %21’den %28’e çıkarmayı içeriyordu; bu, gelişmiş ekonomiler arasında en yüksek oranlardan biri olacaktı. Öte yandan Donald Trump, bu oranın %15’e düşürülmesini savunuyordu. 2. Konut Piyasası İçin Önlemler Bu başkanlık seçimlerinin en acil sorunlarından biri de konuta erişim. Zillow’a göre, ABD’de 4,5 milyon konut açığı var ve Bloomberg, orta gelirli kişiler için ev sahibi olmanın son 17 yılda olduğundan daha zor olduğunu bildiriyor. Harris’in planı bu krizin her iki tarafını da ele alıyordu: Arz ve talep. Talep tarafında Harris planı, ilk kez ev sahibi olanlar için 25.000 dolara kadar peşinat yardımı ve ilk nesil ev sahipleri için ek destek öneriyordu. Ayrıca ilk kez ev sahibi olanlar için 10.000 dolarlık bir vergi kredisi de içeriyordu. Arz tarafında Harris, arzı artırarak ve kira maliyetlerini düşürerek konuta erişimi iyileştirmeyi hedeflemişti. Programı, önümüzdeki dört yıl içinde 3 milyon yeni ev inşa edilmesini ve uygun fiyatlı konut ve ilk kez ev sahibi olacaklara ev inşa edilmesini teşvik etmek için vergi teşvikleri verilmesini öngörüyordu. Ayrıca, yeni inşaat yöntemlerini teşvik etmek ve az kullanılan federal arazileri uygun fiyatlı konutlara dönüştürmek için 40 milyar dolarlık bir inovasyon fonu oluşturulmasını öneriyordu. Harris, ev sahiplerinin, fiyatları yapay olarak manipüle etmek için kullandıkları algoritmik araçları yasaklayarak ve tek ailelik evleri toplu olarak satın alan yatırımcılara verilen vergi indirimlerini kaldırarak, artan kiralarla mücadele etmeyi amaçlamıştı. ABD Ev Sahipliği Uygunluğu 3. Fiyat Dolandırıcılığıyla Mücadele Fiyat dolandırıcılığı, genellikle kriz veya kıtlık zamanlarında temel malların fiyatlarını aşırı artırma uygulamasına atıfta bulunur. Kamala Harris, enflasyonu dizginlemek amacıyla 1971’de fiyat kontrolleri uyguladığında Başkan Nixon’a benzetildi; ancak, Harris’in yaklaşımı oldukça farklıydı. Harris, tüm sektörlere genel kontroller getirmek yerine, büyük zincirlerin istikrarlı üretim maliyetlerine rağmen yüksek fiyatları korumaya devam ettiği gıda sektöründeki kötüye kullanılan fiyat artışlarıyla mücadele etmeye odaklanmıştı. Planı, gıda sektöründe fiyat sömürüsü için federal bir yasak getirilmesini öngörüyordu; Federal Ticaret Komisyonuna (FTC) ve eyalet başsavcılarına, fiyatları şişirerek tüketicileri sömüren şirketleri soruşturma ve cezalandırma yetkisi veriyordu. Ayrıca gıda sektöründeki kurumsal yoğunlaşmayı da ele almayı amaçlamıştı. Programı, tüketiciler için daha adil bir pazar sağlamak amacıyla küçük işletmeleri, çiftçileri ve bağımsız marketleri desteklerken belirli birleşme ve satın almalarla mücadele etmek için önlemler içeriyordu. Aşırı fiyat artışlarına karşı alınan önlemler genellikle popülist politik jestler olarak tanımlansa da, bunlar hâlihazırda elli ABD eyaletinin otuz yedisinde uygulanıyor. 4. Sağlık Kamala Harris’in sağlık politikası, reçeteli ilaçların maliyetini düşürmeye ve tıbbi bakımın mali yükünü hafifletmeye odaklanacaktı. Önerilerinden biri; insülin için aylık 35 dolarlık sınırı ve cepten ilaç harcamaları için yıllık 2.000 dolarlık sınırı, yalnızca Medicare’dekileri değil, tüm Amerikalıları kapsayacak şekilde genişletmekti. Ayrıca Harris, tedavi maliyetini daha hızlı düşürmek için Medicare’in ilaç fiyatlarıyla ilgili müzakerelerini hızlandırmak istedi. Rekabeti engelleyici uygulamalar yapan veya uygun fiyatlı alternatiflere erişimi engelleyen ilaç üreticilerini ve eczane fayda yöneticilerini hedef almayı planlamıştı. Harris, milyonlarca Amerikalının tıbbi borçlarını affetmek ve bu borçların gelecekte birikmesini önlemek için eyaletlerle birlikte çalışmayı planladı, çünkü resmî programında belirtildiği gibi, “Hiç kimse sadece hastalanma veya yaralanma talihsizliğine uğradığı için iflas etmemeli.”. 5. Göç Kamala Harris, personel seviyelerini artırarak sınır yönetimini iyileştirmeyi ve fentanil kaçakçılığı gibi kritik sorunları ele almayı amaçlayan iki partili Sınır Güvenliği Yasası’nı destekliyor. Öncelikleri arasında, uzun yıllardır Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan ve Amerikan toplumuna ve ekonomisine aktif katkıda bulunan belgesiz göçmenler için “kazanılmış vatandaşlık” da dâhil olmak üzere kapsamlı göç reformu vardı. Harris ayrıca, göçmenlerin haklarını koruma taahhüdünün bir parçası olarak yerel kolluk kuvvetlerinin göçmenlik acentesi olarak hareket etmesine izin veren eyalet programlarını kaldırmayı planladığını açıklamıştı. 6. Tarifeler Çin’in saldırgan merkantilizmine karşı koyma ihtiyacı, Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasındaki nadir mutabakat noktalarından biri. Kamala Harris’in başkan yardımcısı olduğu Biden yönetimi altında; yarı iletkenler, elektrikli araçlar, çelik ve tıbbi ürünler gibi stratejik Çin ithalatlarına tarifeleri artırırken, ABD’nin Çin’e teknoloji ihracatını kısıtlamak için çeşitli önlemler alındı. Kamala Harris, seçildiği takdirde bu tarifeleri ve ticaret kısıtlamalarını sürdürmeyi ve aynı zamanda kilit sektörlerde yeni hedefli tarifeler getirmeyi düşünüyordu. Ayrıca, ABD ekonomisini yabancı rekabetten daha fazla korumak için yerel endüstrilere desteği artırmayı önermişti. 7. Bütçe Açıkları Kamala Harris ile Donald Trump arasındaki ilk ve muhtemelen son başkanlık tartışmasında, göç ve jeopolitik gibi konular tartışıldı ancak, temel bir konu atlandı: Bütçe açığı. Her iki adayın programlarının, şu anda 35.000 milyar doları veya GSYİH’nin %120’sini aşan ABD borcunda önemli bir artışa yol açması bekleniyor. Donald Trump’ın vaatleri, özellikle 2017 vergi kesintilerinin uzatılması ve kurumlar vergisi oranının %15’e düşürülmesi, Penn Wharton Bütçe Modeli’ne göre önümüzdeki on yıl içinde açığı 5,8 trilyon dolar artıracağı tahmin ediliyor. Trump, bu vergi kesintilerinin ekonomik büyümeyi teşvik edeceğini ve ithalat vergileriyle vergi geliri kaybını telafi etmeyi planladığını savunuyor. Kamala Harris ise, kendi tarafında, sosyal programlarının genişlemesini finanse etmek için büyük şirketler ve yüksek gelirliler üzerindeki vergileri artırmayı öneriyordu ancak, bu vergi artışlarına rağmen açık büyümeye devam edecekti. Penn Wharton tahminlerine göre, Harris’in programı önümüzdeki on yılda açığa yaklaşık 1,2 trilyon dolar ekleyecekti. Sonuç Kısa bir süre önce seçmenler Amerika Birleşik Devletleri’nin bir sonraki başkanını seçmek için sandık başına gitti. Kamala Harris’in ekonomik programı veya “Kamalanomics”, vergi kesintileri, uygun fiyatlı konut, fiyat fahişliğiyle mücadele ve sağlık sistemini reform ederek orta sınıfı güçlendirmeye dayanıyordu. Kamala Harris’in vizyonu Amerikalıları ikna edemedi...
