İnternet Yayıncıları Derneği, 'Etik ve Mesleki İlkeler Bildirgesi'ni duyurdu

İnternet yayıncılığının hızla büyüyen etkisi ve sorumlulukları doğrultusunda, İnternet Yayıncıları Derneği tarafından hazırlanan “Etik ve Mesleki İlkeler Bildirgesi” kamuoyuna duyuruldu. Bildirge; internet yayıncılarının uyması gereken etik standartları, mesleki sorumlulukları ve sahip oldukları hakları kapsamlı bir şekilde ortaya koyarak, dijital yayıncılığın güvenilirlik ve saygınlık temelinde güçlenmesini hedefliyor.  

Kamuoyuyla ve yayıncılara sunulan bildirgenin tam metni şöyle; ETİK VE MESLEKİ İLKELER BİLDİRGESİ İnternet yayıncılığı, tarih boyunca gelişen iletişim araçlarının en yaygın ve etkili formlarından biri haline gelmiştir. Geleneksel medya yapılarından farklı olarak internet ortamında faaliyet gösteren yayıncılar; yalnızca içerik üreticisi değil, aynı zamanda kamusal bilginin taşıyıcısı, yorumlayıcısı ve yönlendiricisi konumundadır. Bu durum, internet yayıncılığına daha fazla etik sorumluluk, toplumsal hesap verebilirlik ve mesleki bilinç yüklemektedir. Günümüzde herkesin bir yayıncı haline gelebildiği çevrimiçi ortamda, doğru bilgi ile yalanın, eleştiriyle iftiranın, ifade özgürlüğüyle nefret söyleminin birbirine karışabildiği bir dönemdeyiz. Bu karmaşada, toplumun güvenilir bilgiye erişimini sağlamak ve demokratik kamuoyunun sağlıklı işlemesini desteklemek, profesyonel internet yayıncılarının asli görevidir. İnternet Yayıncıları Derneği, bu bilinçle; internet ortamında haber ve içerik üreten yayıncıların uyması gereken temel ilkeleri ve sahip oldukları mesleki hakları belirlemek amacıyla bu Etik ve Mesleki İlkeler Bildirgesi'ni hazırlamıştır. Bu belge, yalnızca bugünün değil; gelecekte ortaya çıkacak yayın mecraları, teknolojiler ve medya biçimlerine de uygulanabilecek şekilde zamana karşı dirençli, ilke temelli, evrensel değerlere dayalı olarak kaleme alınmıştır. Bildirge, şunları hedeflemektedir: İnternet yayıncılığında etik standartları yükseltmek, Yayıncıların mesleki haklarını korumak ve görünür kılmak, Toplumun bilgiye erişim hakkını saygıyla ve sorumlulukla teminat altına almak, İnternet yayıncıları arasında dayanışmayı ve mesleki birlikteliği güçlendirmek. Bu ilkeler; yalnızca mesleki davranış kuralları değil, aynı zamanda bir yayıncılık duruşunun ifadesidir. Bu duruş, gerçeğe sadakati, insana saygıyı, kamusal yararı ve mesleki vicdanı merkezine alır. Bu bildirgeye gönüllü olarak bağlılık göstermek isteyen her internet yayıncısı, bu alanın daha etik, daha saygın ve daha dayanışmacı bir zemin üzerinde yükselmesine katkıda bulunmuş olur. Bu katkı, her şeyden önce bir ortak vicdan çağrısıdır.

I. İNTERNET YAYINCISININ ETİK VE AHLAKİ SORUMLULUKLARI 1. Doğruluk Esası Yayınlanan içeriklerin gerçeğe uygunluğu esastır. Bilgi doğrulanmadan yayımlanmaz. Hatalı içerikler, gecikmeksizin ve görünür biçimde düzeltilmelidir. Gerekli durumlarda açık özür yayınlamak, mesleki sorumluluğun bir parçasıdır. 2. Tarafsızlık ve Denge Olaylar ve görüşler nesnel biçimde aktarılır. Farklı bakış açılarına yer verilir. Yorum ve haber ayrımı açık biçimde yapılır. 3. Kişilik Haklarına Saygı Bireylerin onuru, özel yaşamı ve güvenliği korunur. Özellikle çocuklar, mağdurlar ve hassas gruplar yayıncılıkta özel hassasiyetle ele alınır. Şiddet, ölüm, afet veya travmatik olaylara dair içerikler; kamu yararı ile etik sınırlar arasında dikkatle değerlendirilmelidir. Uyarı, bulanıklaştırma ve erişim sınırlaması gibi önlemler etik yükümlülük sayılır. 4. Ayrımcılığa Karşı Duruş Kimlik, cinsiyet, dil, din, etnik köken veya inanç temelli ayrımcılık teşvik edilemez. Nefret söylemi barındıran içerikler yayımlanmaz. 5. Yanıltıcı Sunumdan Kaçınma Başlık, görsel veya kurgu; içeriği çarpıtacak şekilde sunulmamalıdır. Algı yönetimi ve manipülatif yönlendirme etik dışıdır. 6. Editoryal Bağımsızlık Yayıncılar, ticari, siyasi ya da üçüncü taraf baskılarından bağımsız hareket eder. Reklam, sponsorluk ve içerik net biçimde ayrılır. Yayıncının içerikle bağlantılı kişisel, siyasal veya ticari çıkarları varsa, bu çıkarlar açıkça beyan edilmelidir. 7. Kaynak Belirtme ve Bilgi Güvenirliği Alıntılar ve aktarımlar kaynak gösterilerek yapılır. Bilgi kaynağı belirsiz, şüpheli ya da doğrulanamayan içeriklerle bilgi kirliliği yaratılmamalıdır. Yapay zekâ destekli içerikler, insan üretimiyle karıştırılmayacak şekilde etiketlenmeli ve açıkça belirtilmelidir. 8. Kullanıcı Haklarına ve Gizliliğe Saygı İzleyici ve okuyucuların kişisel bilgileri yalnızca açık rıza ile toplanır ve işlenir. Mahremiyet ihlallerine karşı hassasiyet gösterilir. Kullanıcının içerikle ilgili itiraz, düzeltme veya kaldırma talebi şeffaf biçimde değerlendirilmelidir. 9. Yeni Teknolojilere Uyumlu Etik Yaklaşım Yayıncı, değişen medya biçimlerinde de bu etik ilkelere sadık kalır. Teknoloji değişse de; doğruluk, sorumluluk ve kamu yararı ilkeleri değişmez. II. İNTERNET YAYINCISININ MESLEKİ HAKLARI 1. İfade ve Yayın Özgürlüğü İnternet yayıncıları, ifade özgürlüğü kapsamında kamu yararına bilgi üretme hakkına sahiptir. Bu hak; sansür, baskı ve tehdit karşısında korunmalıdır. 2. Bilgiye Erişim Hakkı Yayıncılar, kamusal nitelikli bilgi ve belgelere erişme hakkına sahiptir. Kurumlar bu erişimi kolaylaştırmakla yükümlüdür. 3. Güvenlik ve Hukuki Destek Yayıncılar; çevrimiçi saldırı, hukuki taciz ve mesleki baskılara karşı korunmalıdır. Hukuki süreçlerde meslek kuruluşlarından dayanışma desteği alabilmelidir. 4. Tanınırlık ve Eşit Erişim Hakkı İnternet yayıncıları; akreditasyon, basın toplantıları, kamu etkinlikleri ve bilgiye eşit erişim hakkına sahiptir. Bu haklar geleneksel basınla eşit ölçüde tanınmalıdır. 5. Platformlara Karşı Adalet ve Şeffaflık Talebi Yayıncılar; dijital platformlar (arama motorları, sosyal medya vb.) karşısında adil ve şeffaf bir algoritmik muamele görme hakkına sahiptir. İçerik kaldırma ya da erişim kısıtlamaları gerekçeli ve itiraz edilebilir olmalıdır. 6. Mesleki Dayanışma ve Örgütlenme Hakkı Yayıncılar; meslek kuruluşlarında yer alma, ilke birliği oluşturma ve kolektif haklar için örgütlenme hakkına sahiptir.