10693,64%1,21
42,32% 0,18
49,10% -0,05
5526,53% -0,44
9192,63% -0,29
KADEM’in Birleşmiş Milletler binasında gerçekleştirdiği panelde, yapay zekânın kadın erkek eşitliğine üzerindeki etkisi, algoritmik önyargılar, teknoloji sektöründeki kadın temsiliyeti gibi önemli konular masaya yatırıldı. Panelde ayrıca, yapay zekânın kadın haklarını destekleyici ve kadını güçlendirici bir çerçevede kullanılmasına dair çözüm önerileri tartışıldı. KADEM’in ev sahipliğinde düzenlenen “Yapay Zekâ ve Kadın: Zorluklar ve Fırsatlar” başlıklı panelde, yapay zekânın sunduğu fırsatlar, içerdiği riskler ve tehditler, kadınların teknoloji alanındaki temsiliyet eksikliği gibi kritik konular ele alınarak, mevcut engellerin aşılması için somut öneriler sunuldu. Yapay Zekâ Ayrımcılığı Destekliyor Mu? Panelin açılış konuşmasını yapan KADEM Yönetim Kurulu Başkanı Doç. Dr. Saliha Okur Gümrükçüoğlu, yapay zekânın kadınları dezavantajlı konuma düşüren yönlerine dikkat çekerek, “Özellikle işe alım, terfi, liderlik seçimleri, kredi skorlama ve hukuk sistemlerinde kullanılan algoritmaların, tüm dünyada kadına yönelik ayrımcılığı beslediğini” ifade etti. Sesli asistan sistemlerinin, alışılagelmiş toplumsal cinsiyet kalıplarını pekiştirdiğini vurgulayan Gümrükçüoğlu, “İnsanlar tarafından kodlanan yapay zekâ, kadınlara karşı ayrımcılık ve baskı aracı hâline gelebilir. Bunu önlemek için, yapay zekâyı disiplinler arası bir yaklaşımla yeniden yorumlamamız gerekiyor. KADEM olarak, yapay zekânın insan hakları ve temel özgürlükleri önceleyen bir çerçevede ele alınması gerektiğini savunuyoruz. Bu doğrultuda yapay zekâ ekosisteminde kadınların tam katılımını, temsilini ve güvenliğini sağlamayı hedefleyen bir eylem planı çağrısında bulunuyoruz” dedi. Kadınların Güçlenmesi İçin Yapay Zekâ Nasıl Kullanılabilir? KADEM, 2024 yılı Kasım ayında İstanbul’da Yapay Zekâ ve Kadın konulu uluslararası bir zirve düzenlemiş, açılışını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yaptığı zirvede konuyu dünyaca ünlü uzmanların katkısıyla tartışmaya açmıştı. Saliha Okur Gümrükçüoğlu, zirvenin sonuç bildirgesinde de yer alan çözüm önerilerini şöyle sıraladı: - Kadınlarla ilgili konularda veri toplama, analiz etme ve farkındalık yaratma çalışmalarını artırmak. - Yapay zekâ sistemlerinde ayrımcı önyargıları ve stereotipleri tanımlamak ve ortadan kaldırmak; mevcut önyargıların tekrarlamasını ve pekiştirilmesini önleyecek tedbirleri uygulamak. - Kadın girişimciliğini ve liderliğini, her aşamada teşvik etmek ve desteklemek. - Kadınların yapay zekâ sektöründe aktif rol almasını teşvik eden kapsayıcı yatırımları desteklemek ve tacizden arındırılmış çalışma ortamları oluşturacak politikalar geliştirmek. - Politika süreçlerini etkileyen önyargıları önlemek için kapsayıcı karar alma mekanizmaları oluşturmak. - Toplumun tüm kesimlerine hizmet edecek etik, demokratik, adil, şeffaf ve kadın haklarını gözeten bir yapay zekâ yönetim çerçevesi oluşturmak. Yapay Zekâ Tarafsız Değil! Panelin moderatörlüğünü yapan Dr. Ravza Altuntaş, “Kadınların yapay zekâ geliştirme süreçlerine tam katılımını sağlamanın, yalnızca adalet meselesi değil; insanlığın tüm çeşitliliğini, bilgisini ve katkılarını yansıtan bir gelecek inşa etme meselesi” olduğunu ifade etti. Altuntaş sözlerine şöyle devam etti: “2024 yılı, dünya çapında kadınların karşılaştığı acı gerçekleri bir kez daha gözler önüne serdi. Suriye’nin Sednaya Hapishanesi’nin duvarları kadınların acımasızlık, işkence ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği karşısında yaşadığı savunmasızlığı gözler önüne serdi. Afganistan’da, eğitim kapılarının yüzlerine kapanmasıyla hayalleri ellerinden alınan kız çocukları için yüreğimiz sızladı. Ve Gazze’nin enkazı altında, hayatı erken sonlanan her kadın ve kız çocuğunun yasını tuttuk. Bugün, bilgi üretiminin temellerini kökten değiştiren bir yapay zekâ devriminin eşiğindeyiz. Bu dönüşüm, büyük bir meydan okumayı ve tarihi bir fırsatı bir arada barındırıyor. Yapay zekâ tarafsız değildir. Tüm bilgi sistemleri gibi, içinde gömülü olan önyargılar tarafından şekillenir. Eğer kontrolsüz bırakılırsa, yapay zekâ mevcut eşitsizlikleri yalnızca yansıtmakla kalmaz, aynı zamanda derinleştirir. Ancak bu önyargıları doğrudan ele alarak—eleştirerek, açığa çıkararak ve ortadan kaldırarak—herkes için adaleti teşvik eden kapsayıcı bir bilgi düzeni inşa edebiliriz.” Panelistlerden Merve Hickok, yapay zekânın toplumsal cinsiyet önyargılarını açığa çıkarma ve derinleştirme potansiyeline değindiği konuşmasında, özellikle yapay zekânın mevcut önyargıları düzeltme noktasındaki eksikliğine vurgu yaptı. Mahsa Hedayati, yapay zekâ tasarım ve uygulama süreçlerinde kadınların yeterince temsil edilmemesinin kritik bir sorun olduğunu anlattığı sunumunda, bu sistemlerin toplumsal cinsiyet dengesini kurmak açısından etki değerlendirmelerinin ne şekilde olabileceğini tartıştı. Panelistlerden Ceyhun Necati Pehlivan ise, Avrupa Birliği’nin Yapay Zekâ Yasası’nın toplumsal cinsiyet eşitliği ve ayrımcılıkla mücadele hükümlerini ele alarak, bu düzenlemelerin adaleti nasıl teşvik edebileceğini değerlendirdi. Panelistler Hakkında Merve Hickok, Yapay Zekâ ve Dijital Politika Merkezi’nin Başkanı ve Politika Direktörüdür. OECD-GPAI, UNESCO ve Avrupa Konseyi gibi küresel platformlarda yapay zekâ politikaları üzerine çalışmaktadır. Ayrıca “Güvenilir Yapay Zekâ İlkelerinden Kamu Alım Uygulamalarına” adlı kitabın yazarıdır. Mahsa Hedayati, uluslararası politika uzmanıdır. BM'nin dijital dönüşüm girişimlerinde, özellikle verilerin ve teknolojinin sorumlu kullanımı üzerine çalışmıştır. Aynı zamanda BM Veri Stratejisi’ne ve BM için sorumlu yapay zekâ politikası modeline katkıda bulunmuştur. Ceyhun Necati Pehlivan, İspanya’da Linklaters hukuk firmasının teknoloji, medya, telekomünikasyon ve fikri mülkiyet bölümlerini yöneten bir avukattır. Aynı zamanda IE Hukuk Fakültesi’nde öğretim görevlisi ve Global Privacy Law Review’un kurucu genel yayın yönetmenidir.
