Türkiye'den Ukrayna'ya uzanan sağlık skandalı: Telegram'da yasadışı ilaç satışı insan sağlığını tehdit ediyor

İnsan sağlığını tehdit eden çetelere bir yenisi daha eklendi. Telegram üzerinden yapılan ilaç satışı, kanser, diyaliz ve psikiyatri hastalarının kullanması gereken ilaçların yasa dışı yollarla satışa sunulmasına neden oldu. Bu ilaçların başında Reampla gibi yüksek fiyatlı kanser ilaçları yer alırken, hastalar bu ilaçları bulmakta büyük zorluk çekiyor. Özellikle, Telegram kanalı aracılığıyla satılan ilaçların, Türkiye'deki eczanelerde ve ilaç depolarında bulunmadığı ancak sosyal medya üzerinden fahiş fiyatlarla satıldığı dikkat çekiyor. "İLAÇLAR TÜRKİYE'DE YOK, TELEGRAM'DA VAR" Ukrayna asıllı kimliği belirsiz bir şahıs tarafından yönetilen Telegram kanalı, Reampla isimli ilaç dahil olmak üzere çok sayıda reçeteli ilacı satışa sunuyor. Reampla, hormon reseptörü pozitif, ileri evre meme kanseri tedavisi için kullanılan bir ilaçtır. Türkiye'deki eczacılar ise, Reampla'nın piyasada bulunmadığını, bu ilaçları temin edemediklerini belirtiyor. İstanbul Eczacı Odası Yönetim Kurulu Üyesi Simla Dilara Sezgin, "Şu anda depolarda Reampla yok. Bu ilaç reçetesiz satılamaz" diyerek, Telegram üzerinden yapılan satışların yasal olmadığını vurguluyor. Halk sağlığını tehdit eden çetelere bir yenisi daha eklendi. Kanser, diyaliz ya da psikiyatr hastalarının kullanması gereken ilaçların Telegram uygulaması üzerinden Ukrayna asıllı bir şahıs tarafından açılan kanal aracılığıyla satıldığı görüldü. Doktor kontrolünde, kırmızı ve yeşil reçeteli çok sayıda ilaç, açılan Telegram kanalı aracılığıyla "müşterilere" satılıyor.

Kanalda kapalı olan bir Instagram hesabına yönlendirilirken açıklama kısmında yazan Rusça cümle ise şöyle: “Türkiye deposundan uygun depolama seçenekleri, ONKOLOJİ, DİYALİZ ve diğerleri için.” "KANSERDEN ANTİDEPRESANA HER ŞEY VAR" Telegram kanalında, kanser ilaçlarının yanı sıra, psikiyatrik hastalıklar için kullanılan ilaçlar da satılmakta. Bunlar arasında, Cipralex (depresyon ve anksiyete tedavisinde kullanılan bir ilaç) ve Plavix (kalp hastalıklarında kullanılan bir ilaç) gibi ilaçlar da yer almakta. Cipralex'in açıklaması, ilaçların depresyon, panik atak ve anksiyete bozukluğu gibi rahatsızlıklar için kullanıldığı belirtiliyor. Plavix ise iskemik kalp hastalığı, miyokard enfarktüsü sonrası tedavi ve damar hastalıklarında trombozun önlenmesi için kullanılıyor.

Reampla isimli ilacın kullanım amacı şu şekilde: “Reampla veya Valamor , hormon reseptörü pozitif, ileri (4.) evre meme kanseri olan hastaları tedavi etmek için kullanılan CDK4/6 inhibitörü sınıfından yeni nesil bir kanser ilacıdır. Bu ilaçlar, bir aromataz inhibitörü (letrozol gibi) veya östrojen reseptör blokörü (fulvestrant gibi) ile birlikte kullanılır.”

"İLAÇ ZAMMINDAN BİLE HABERLERİ VAR" Telegram kanalında Türkiye'deki ilaç fiyatlarındaki artışla ilgili bilgi paylaşımı da yapılıyor. 24 Ekim 2024 tarihinde, Türkiye'de ilaç fiyatlarına yapılan yüzde 23,5'lik zammı grupta duyuran şahıs, ilaç satış fiyatlarını yükselteceğini açıklıyor. Bu durum, yasa dışı ilaç ticareti yapan grupların, Türkiye'deki resmi fiyat artışlarını da takip ederek, fırsatçılık yaptığını gözler önüne seriyor. "YASALARA GÖRE SUÇ!" Reçeteli ilaçların, eczaneler dışında satılması yasal bir suç teşkil etmektedir. Anayasa’nın 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun’un 24. Maddesi gereğince, ilaçların internet ya da başka elektronik ortamlar üzerinden satışı yasaktır. İstanbul Eczacı Odası Yönetim Kurulu Üyesi Simla Dilara Sezgin, bu tür yasa dışı satışların önüne geçilmesi gerektiğini vurgularken, sahte ilaç ve sağlık risklerine dikkat çekiyor. İlaç depolarındaki fiyatı ise 24 bin 406 TL ile 41 bin 474 TL arasında değişiyor.

"KARABORSA İLAÇ AĞI MECLİS GÜNDEMİNDE" CHP Gaziantep Milletvekili Hasan Öztürkmen, karaborsa ilaç ticareti konusunu Meclis gündemine taşıdı. Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu'na yöneltilen soru önergesinde, özellikle kanser hastalarının temin edemediği ilaçların, sosyal medya üzerinden satılmasının nasıl engelleneceği sorgulanıyor. Hasan Öztürkmen, bu ilaçların nasıl bir yolla karaborsada yer bulduğunu ve hangi depolardan temin edildiğini sormakta. Sağlık Bakanlığı, bu yasadışı satışlara karşı önlem almayı vaat ediyor. Türkiye’deki kanser hastaları ve diğer kronik hastalıkları olan bireyler, ilaç tedavilerine erişmekte büyük zorluklar yaşıyor. Bu ilaçların, Telegram gibi sosyal medya platformları üzerinden yasa dışı bir şekilde satılması, halk sağlığını tehlikeye atıyor. Yasa dışı ilaç satışları, yalnızca hastaların tedaviye erişimini engellemekle kalmıyor, aynı zamanda sahte ilaçların satışı gibi ciddi sağlık risklerini de beraberinde getiriyor. Sağlık Bakanlığı ve ilgili kurumlar, bu karaborsa ağlarının önüne geçmek için daha fazla önlem almalı. CHP'li Öztürkmen'in verdiği soru önergesi şöyle: “Aşağıdaki sorularımın Sağlık Bakanı Sayın Kemal Memişoğlu tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasını; Anayasa'nın 98. ve içtüzüğün 96. maddeleri gereğince saygılarımla arz ederim. Türkiye'de özellikle kanser hastalarının yaşadığı ilaç krizinin boyutu her geçen gün artıyor. Kanser hastalarının erişmekte büyük zorluk yaşadığı ilaçların, sosyal medya kanalları üzerinden yasadışı şekilde satıldığı yönünde bilgiler gelmeye devam ediyor. 12Punto’da yayınlanan Hazal Güven imzalı habere göre, Türkiye'deki kanser hastalarının temin etmekte zorlandığı Reampla isimli ilacın Ukrayna asıllı bir şahıs tarafından Telegram ve Instagram (Hesap adı: farmatsevtyka.z.turechchyny) uygulaması üzerinden pazarlanmaktadır. Sadece Reampla değil, Femera ve Emend isimli kanser ilaçları ile diyaliz ve psikiyatr hastalarının kullanması gereken kırmızı ve yeşil reçeteli çok sayıda ilaç da aynı şekilde pazarlanıyor. Türkiye'de eczanelerde ve ilaç depolarının stoklarında bulunmayan çok sayıda ilaç, bu yöntemle fahiş fiyatlarla satılıyor. Diğer yandan, konuyla ilgili haberler, Telegram ve Instagram üzerinden reçetesiz şekilde satılan ilaçların, Türkiye'deki bazı ilaç depoları ve eczanelerden temin edildiği yönünde şüpheler oluşturmaktadır. Bu bağlamda; 1- İlaç depolarının stoklarında ve eczanelerde bulunmayan Reampla isimli kanser ilacına, ihtiyaç sahibi kanser hastaları ulaşamazken, Telegram gruplarında nasıl satılabilmektedir? 2- Söz konusu ilaçlar, fırsatçıların eline nasıl geçmiştir? Hangi ilaç depolarından ya da eczanelerden alınmıştır? 3- Türkiye'deki ecza depolarında kaç adet Reampla vardır? 01.01.2024-05.12.2024 tarihleri arasında Türkiye'deki ilaç depolarına kaç adet Reampla girmiş, kaçı dağıtılmış, kimlere ve hangi eczanelere verilmiştir? 4- Yasadışı ilaç satışını engellemek ve kanser hastalarının kullanmak zorunda olduğu ilaçlara kolay erişimlerini sağlamak için ne yapmayı planlıyorsunuz?"

KANSERDEN ANTİDEPRESANA HER ŞEY VAR Habere konu Telegram kanalındaki ilaç çeşitliliği de ayrıca dikkat çekiyor. Görseldeki ilacın psikiyatrik rahatsızlıklarda ve mutlaka doktor kontrolünde kullanıldığı biliniyor. Altında yazan Rusça metinde de şu ifadeler yer alıyor: “10 mg ve 20 mg Cipralex mevcut Hafif ve orta şiddette endojen depresyon. Panik atak, panik bozukluğu, yaygın anksiyete bozukluğu, fobiler. Organik kaygılı ve depresif bozukluklar.”

Yapılan paylaşımın altındaki Rusça metni çevirdiğinizde, söz konusu ilacın kalp hastalarına yönelik olduğu anlaşılıyor: “Plavix 90 tablet. İskemik kalp hastalığı (miyokard enfarktüsünden sonra), serebral ve periferik damarların aterosklerozu olan hastalarda trombozun önlenmesi.”

Satılan ilaçlardan bir diğer ise diyaliz hastalarının kullandığı gruptan. İlacın prospektüsünde şöyle açıklanıyor: “PERFOSE hemodiyaliz veya periton diyaliz tedavisi gören yetişkin böbrek yetmezliği hastalarında kandaki fosfor seviyesinin kontrol edilmesi için kullanılmaktadır.” Emend isimli ilacın ise yine prospektüsüne bakıldığında kanser hastalarının kullanması için üretildiği görülüyor. Bu ilaç da söz konusu Telegram kanalında mevcut. “EMEND etkin madde olarak aprepitant içerir ve "nörokinin 1 (NK1) reseptör antagonistleri" adı verilen bir ilaç sınıfına üyedir. Beyinde bulantı ve kusmayı kontrol eden spesifik bir bölge vardır. EMEND bu bölgeye giden sinyalleri bloke ederek bulantı ve kusmayı azaltır. EMEND erişkinlerde kemoterapiye (kanser tedavisi) bağlı bulantı ve kusmayı önlemek için diğer ilaçlarla birlikte kullanılır.” TÜRKİYE’DE İLAÇ ZAMMINDAN BİLE HABEDARLAR İlaç satışını gerçekleştiren şahsın 24 Ekim 2024 tarihinde Türkiye’de ilaca gelen yüzde 23,5’luk zammı da grupta duyurduğu görüldü. Şahıs, Resmi Gazete’de yayımlanan kararı grupta paylaşarak ilaç satışına zam yapacağını bildirdi.

YASALARA GÖRE SUÇ!

Reçeteli olarak satılan ve hem devlet hem de ilgili branşın doktoru tarafından sıkı bir şekilde takip edilmesi gereken ilaçların, sosyal medya üzerinden satılması açıkça suç teşkil ediyor. Konuyla ilgili Anayasa’nın 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun'un 24. Maddesi "(Değişik: 2/1/2014-6514/36 md.) şöyle diyor:

“Eczanelerden zehirli ve müessir maddeler ile ilaçların toptan satışı yapılamaz ve eczaneler ihalelere giremez. Eczaneler arası ilaç takası, toptan satış sayılmaz; ilaçların satışı, alındığı ecza deposuna veya mücbir sebep hâlinde diğer depolara iadesi, eczaneler arasındaki takası, miadı geçmiş ya da bozulmuş olanlarının imhası işlemlerinde ilaç takip sistemine bildirim yapılması zorunludur. İlaçların internet veya başkaca herhangi bir elektronik ortamda satışı yapılamaz. Eczane eczacıları ve eczaneler adına internet sitesi açılamaz. Eczacılar, kendilerine reçete gönderilmesine yönelik olarak her ne şekilde olursa olsun, kurumlar, hekimler, diğer sağlık kurum ve kuruluşları veya üçüncü şahıslar ile açık veya gizli iş birliği yapamaz, simsar, kurye elemanı ve benzeri yönlendirici personel bulunduramaz, reçete toplama veya yönlendirme yapamaz, bu yollarla gelen reçeteleri kabul edemez. Bu fiillerin tespiti hâlinde eczacı ile aracı kişi veya kuruluşa beş bin Türk Lirasından elli bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir. Fiillerin tekrarı hâlinde verilecek idari para cezası, daha önce verilen cezanın iki katı olarak uygulanır."

İstanbul Eczacı Odası Yönetim Kurulu Üyesi Simla Dilara Sezgin suç unsuruna dikkat çekerek şunları söyledi:

“Türkiye’de vitamin ya da mineral desteklerini eczane dışında satabilirsiniz çünkü Tarım Bakanlığı onaylı olanlar var. Biz buna bile karşıyız. Ancak bu olaydaki ürünler doğrudan ilaç grubu. Eczane dışında asla satılamaz. Bu bir yasal suçtur.”

‘BAŞKA İHBARLAR DA ALIYORUZ’

İstanbul Eczacı Odası Yönetim Kurulu Üyesi Simla Dilara Sezgin, başka ilaçlar için de benzer ihbarlar aldıklarını belirterek, şunları söyledi:

“Yine meme kanserinde kullanılan bir ilaç var. İsmi Femera. 3 tane hastam var 3’ü de eczane eczane dolaşıyor. Biz depolardan sürekli talep ediyoruz. Mesela bu Femera’nın da Reample gibi böyle başka kanallarda satıldığını duyduk. Yani benim bulamadığımı onlu beşli adetlerde bulmaları bize güvenilir gelmiyor. Orada sahte ilaçtan şüphelenirim ben."

Grupta satılan bir başka ilaç ise Plavix